Бугарија од 2006 година не спровела ниту една одлука на Судот за човекови права во Стразбур за македонското малцинство, стои во извештајот на Democracy Reporting International (ДРИ), во соработка со Европската мрежа за имплементација (ЕИН), кој се однесува на земјите-членки на ЕУ.
Бугарија е во врвот на земјите на ЕУ кои имаат „многу сериозен проблем“ во имплементацијата на пресудите на Судот, а најстарите случаи за имплементација на пресудите се за македонското малцинство.
Во извештајот се наведуваат случаите за регистрирањето на здруженија на ОМО „Илинден“ и други здруженија на македонското малцинство во Бугарија.
„Неоправдани одбивања да се регистрираат здруженија кои ги претставуваат малцинствата („ОМО ‘Илинден’ и други против Бугарија“), кои се во очекување на имплементација од 2006 година“, стои во извештајот
Овие случаи се однесуваат на одбивањето на националните судови, помеѓу 1999 и 2015 година, да регистрираат здруженија чија цел е да се постигне признавање и заштита на интересите на македонското малцинство во Бугарија„, се вели во истиот.
“Одбивањата беа засновани на размислувања за националната безбедност, заштита на јавниот ред и правата на другите (цели насочени кон „признавање на македонското малцинство“ и наводни сепаратистички идеи) и за уставната забрана за здруженија кои остваруваат политички цели, како и неисполнување на формалните законски барања, сите за кои Европскиот суд утврди дека е неоправдано и непропорционално мешање во правото на слобода на здружување, inter alia, бидејќи здруженијата жалители не се залагале за употреба на насилство или други недемократски средства за постигнување на нивните цели.
Судот најде дека иако некои од целите на здруженијата беа означени како „политички“ тоа не беше доволна основа за одбивање на регистрацијата. Судот истакна дека домашното право нема да дозволи здруженијата да учествуваат на изборите и дека затоа нема „итна општествена потреба“ да се бара од нив да се регистрираат како политичка партија (повреда на член 11)„, стои во извештајот.
Во извештајот стои и дека дека Комитетот на министри на Советот на Европа го испитувал извршувањето на оваа група случаи за време на неговиот 1592. состанок (12–14. март 2024 година). И се вели:
„Тој изрази жалење поради фактот што, повеќе од 17 години по првата правосилна пресуда во оваа група, на здруженијата кои имаат за цел ‘да го постигнат признавањето на македонското малцинство’ и понатаму рутински им се одбива регистрација, главно поради поширокиот проблем на неодобрување на нивните цели, и се соочуваат со постојана практика на властите да подигнуваат нови основи за одбивање во текот на повторените прегледи на документите за регистрација.
Тој ги повика властите да преземат решителна акција за да обезбедат испитување во согласност со Конвенцијата на секое ново барање за регистрација на здруженијата апликанти или на здруженија со слични цели. Комитетот ги повика да ја конкретизираат и да ја прошират својата намера да размислат за понатамошни напори за подигање на свеста, меѓу другото и преку пренесување на редовни пораки на високо ниво, како до јавноста, така и до засегнатите страни.
Исто така, силно ги повика повторно да ја прошират обврската на Агенцијата да дава упатства за поправање на документите за регистрација и да се осигураат дека дефектите во досието се исцрпно идентификувани.
Комитетот дополнително го покани претседавачот на Комитетот на министри да испрати писмо до неговиот бугарски колега, во кое се истакнува потребата да се изнајдат брзи решенија за извршување на пресудите во овие случаи“, се вели во истиот.
Има три барања за регистрација на ОМО „Илинден“ кои биле одбиени: на 1. јули 2022, на 6. февруари 2023 и на 23. јануари 2024.
„Одбивањата на административната Агенција се дека „целите сугерираат волја за ‘негување различен национален идентитет кај дел од бугарското население’, а со тоа биле насочени кон поделба на нацијата, создавајќи предуслови за тензии врз основа на етничка основа и го загрозуваат територијалниот интегритет на земјата. Или дека целите на ОМО „Илинден“ не соодветствуваат со приватно здружение“, се вели во извештајот.
Во истиот се наведува дека на 8. март 2022 година е одбиена регистрацијата на здружението „Репресирани Македонци жртви на комунистичкиот терор“ (имало пропусти во статутот). Со слични одлуки е одбиена регистрацијата и во септември 2022 и јули 2023 година.
Се наведува и дека е одбиена регистрацијата на „Македонскиот клуб за етничка толеранција во Бугарија“ во 2021 година.
Извештајот се осврнува и на затворањето на познатиот македонски културен клуб „Никола Вапцаров“ во Благоевград на 7. февруари 2023.
„Агенцијата ја одби регистрацијата поради нејасност во одредени делови од статутот и незаконитоста на целите, кои изгледаа политички и имаат за цел да се признае македонско малцинство.
На 2. август 2023 година, Апелацискиот суд во Софија го потврди одбивањето, осврнувајќи се главно на формални неправилности: (i) записникот од основачкиот состанок не го навел точното време и местото на одржување; (ii) статутите не предвидувале јасни правила за престанок на членството и решавање на имотните односи (iii) застапувачката моќ на претседателот на управниот совет ја одредува генералното собрание на здружението (а не управниот совет, како што е предвидено со закон). Во светлината на овие заклучоци немаше потреба да се оценуваат целите“, пишува во извештајот.
Се наведуваат и други примери за одбивањето на бугарските власти да ги регистрираат здруженијата на македонското малцинство и во заклучокот, меѓу другото, стои:
„Повеќе од 17 години по првата правосилна пресуда во оваа група и покрај различните мерки усвоени од бугарските власти помеѓу 2018 и 2023 година за подобрување на функционирањето на механизмот за регистрација формиран во 2018 година, здруженијата кои имаат за цел ‘да го постигнат признавањето на македонското малцинство’ продолжуваат да бидат рутински одбивани за регистрација врз основа на кои се отвораат сериозни сомнежи во однос на капацитетот на овој механизам да обезбеди испитувања во согласност со Конвенцијата на барањата на апликантите“.
Фото: Унсплеш